Wszyscy różnimy się między sobą sposobem odbierania świata oraz przeżywania rozmaitych uczuć. Większość z nas mieści się w typowym, niebudzącym żadnych większych problemów przedziale, jednak istnieje niewielka grupa osób wysoko wrażliwych, które odczuwają wiele spraw znacznie bardziej emocjonalnie niż inni ludzie. Kim są WWO (lub HSP – highly sensitive people)?
Kim są WWO?
Dla wielu osób „nadwrażliwiec” to określenie bardzo pejoratywne. Mówiąc o nadwrażliwości emocjonalnej, często mają na myśli słabego, pozbawionego charakteru, nie radzącego sobie w życiu „mazgaja”. Takie podejście jest bardzo krzywdzące i upraszczające dla osób wysoko wrażliwych. WWO to nie histerycy, których wszystko przerasta. W rzeczywistości są to ludzie, którzy po prostu zupełnie inaczej przetwarzają docierające do nich bodźce i odznaczają się specyficznym sposobem przeżywania. WWO / HSP nie jest zaburzeniem psychicznym ani nieprawidłowością, jednak rodzi pewne trudności i niewygodę zarówno dla ludzi o wysoko wrażliwym usposobieniu, jak i osób przebywających w ich otoczeniu. Co ciekawe, cecha ta odzwierciedla jedną z ewolucyjnych strategii przetrwania. Występuje również u zwierząt – te o szczególnie wyczulonych i nadwrażliwych zmysłach szybciej ostrzegają stado przed nadchodzącym zagrożeniem.
Wysoka wrażliwość nie jest rzeczą, której można się nauczyć lub przeciwnie, pozbyć w wyniku określonych działań wychowawczych lub osobistych przeżyć. Nadwrażliwość emocjonalna uwarunkowana jest charakterystyczną fizjologią oraz genami. Naczelną różnicą pomiędzy WWO / HSP a resztą populacji jest wyjątkowo głębokie przetwarzanie bodźców przez mózg, co pociąga za sobą cały szereg konsekwencji, jeśli chodzi o funkcjonowanie w świecie, osób o takiej osobowości. Specyficzna praca neuronów sprawia, że wysoko wrażliwe osoby zachowują się również nieco inaczej niż inne.
Jakimi cechami wyróżniają się osoby wysoko wrażliwe?
– osoby nadwrażliwe odczuwają symptomy somatyczne np. częste bóle głowy, pleców, karku, problemy gastrologiczne,
– doskwiera im częste uczucie senności,
– zajadają trudne emocje,
– nadwrażliwość emocjonalna wiąże się z tendencją do odczuwania lęku i/lub depresji,
– często martwią się o innych (niekoniecznie bliskich),
– ludzie z nadwrażliwością emocjonalną mają fizyczne lub emocjonalne poczucie wycieńczenia po spotkaniach z niektórymi osobami; potrzeba czasu w samotności,
– cechuje ich słaba koncentracja i łatwiej się rozpraszają,
– odgrywają rolę „bohatera” wobec osób „załamanych”, „zranionych” przez różne doświadczenia,
– mają poczucie, że życie je czasem przytłacza,
– odczuwają głębokie emocje związane z przeżywaniem sztuki,
– towarzyszy im częste wzruszanie się i łzy,
– osoby z nadwrażliwością emocjonalną cechuje wyczuwanie bardzo łagodnych bodźców, które są trudno dostrzegalne dla innych: niezwykle cichych dźwięków, subtelnych aromatów itp.,
– często mają poczucie przytłoczenia i odczuwają panikę w sytuacji wielu zadań do wykonania,
– cechą WWO/HSP jest ponadprzeciętna empatia, współodczuwanie emocji innych (również postaci z filmów lub książek),
– bardzo często towarzyszy im nieśmiałość i wycofanie (zwłaszcza w dzieciństwie),
– są wrażliwe na zmiany nastroju u innych – posiadają umiejętność określenia ich emocji,
– wyróżniają się wysoką wrażliwością na ból (zastrzyki, ukłucia owadów itp.),
– są bardzo podatni na stres.
Jak funkcjonują osoby wysoko wrażliwe?
Osoby o wysokiej wrażliwości (WWO / HSP) często mają problem z jednoczesnym myśleniem o wielu sprawach i w wykonywaniu kilku rzeczy w tym samym czasie. W przypadku takiej potrzeby zazwyczaj stają się nerwowe, doświadczają wysokiego poziomu stresu i nie potrafią być produktywne, co prowadzi do frustracji. Jako, że osoby wysoko wrażliwe odbierają sygnały z otoczenia silniej niż inni, nie lubią również przebywać w otoczeniu pełnym zbyt dużej ilości impulsów (z tego powodu nie potrafią wydajnie pracować w otwartej przestrzeni biurowej). Ich zmysły znacznie częściej są przeciążone: łatwo rejestrują każdy ruch i zapach oraz słyszą nawet najdrobniejsze dźwięki, przez co nie mogą skupić się na wykonywaniu powierzonych im obowiązków.
Osoby cechujące się wysoką wrażliwością silniej odczuwają także głód: nie mogą się skoncentrować, robią się nerwowe, mają skłonność wyładowywać swoją złość i frustrację na osobach przebywających w pobliżu. Bycie obserwowanym przez innych ludzi szybko wytrąca je z równowagi i nie potrafią wówczas w pełni wykorzystać swojego potencjału. Kiedy ktoś chce sprawdzić ich postępy w pracy, czują się przygniecione dodatkowym ciężarem, zestresowane i zachowują się w sposób nienaturalny. Wysoko wrażliwi po ciężkim dniu lub tygodniu nie potrzebują aktywnego wypoczynku. Lepiej relaksują się, pozostając w domu, gdzie mają czas tylko dla siebie i nie ma innych ludzi.
Wrażliwość na sztukę
Wyjątkowa wrażliwość przejawia się również w odbieraniu dzieł sztuki. Oczywiście osoba wysoko wrażliwa nie musi zachwycić się każdym obrazem, utworem muzycznym lub wierszem, jednak dzieła swojego ulubionego artysty rozumie i odczuwa z większą intensywnością niż inni. Doświadcza pod ich wpływem obszerniejszej ilości uczuć o większym natężeniu i dłużej o nich myśli.
Wyjątkowa empatia
Osoba wysoko wrażliwa potrafi także lepiej wyczuwać emocje innych, przykładowo rozpoznaje, że komuś w ich otoczeniu w danej chwili doskwiera dyskomfort. Sama bardzo nie lubi oglądać przemocy, wobec czego unika mediów pokazujących brutalne sceny. Nie lubi horrorów i innych krwawych filmów.
Potrzeba silnych więzi
Dla wysoko wrażliwych osób szczególnie ważny jest spokój i możliwość wyciszenia się. Często prowadzą wolniejsze tempo życia, a po ciężkim dniu wycofują się do odosobnionej przestrzeni gdzie mogą się zrelaksować i dojść do siebie i schować się przed ludźmi. Osoby z wysoką wrażliwością potrzebują więcej czasu żeby przyzwyczaić się do zmian. Wrażliwi ludzie potrzebują także silnych więzi z innymi. Powierzchowne relacje ich nie interesują, dlatego też ostrożnie dobierają znajomych i bliskich, a jednocześnie podejmują wszelkie starania aby zbudować mocną relację z inną osobą
Powyższy opis wydaje ci się znajomy? Jeśli uważasz, że możesz zaliczyć siebie do osób o wyjątkowej wrażliwości, powinieneś skorzystać z porady w gabinecie psychologicznym. Przydatne może być przygotowanie schematów radzenia sobie w sytuacjach dla Ciebie przytłaczających. Może istotne będzie również ograniczenie objadania się, a także unikanie substancji psychoaktywnych oraz innych szkodliwych strategii w radzeniu sobie z emocjami. Przychylne będzie dla Ciebie również pamiętanie, że nie jesteś odpowiedzialny/a za uczucia, myśli i zachowania innych osób. Wysoce pomocne może stać się słuchanie łagodnej muzyki czy medytacja.
