Czym naprawdę jest dysonans poznawczy?
Najłatwiej opisać to na przykładzie – np. zachowania osoby, która jest uzależniona od palenia. Zewsząd napływają informacje o szkodliwości palenia, chorób, które wywołuje palenie tytoniu. A jednak osoba paląca odrzuca te wszystkie racjonalne przekonywania, historie osób cierpiących z powodu chorób wywoływanych przez palenie.
Jak to możliwe, że ostrzeżenia nie wpływają na zmianę jej zachowania? Zaczyna ona zaprzeczać, przekonuje się, że palenie nie może szkodzić. Oddala się w ten sposób niepokój przed skutkami, które niesie takie zachowanie, przed którym nie potrafimy się powstrzymać.
Jak sobie poradzić z tym zjawiskiem?
Najczęściej redukuje się dysonans poznawczy poprzez właśnie takie zaprzeczanie i racjonalizowanie swojego zachowania. O wiele łatwiej jest zaprzeczać, niż zmienić postępowanie. Czasami dochodzi wrażenie, że działamy wbrew sobie.
Dysonans poznawczy jest zjawiskiem, które towarzyszy nam niemal codziennie w życiu. Nie można go uniknąć. Tolerowanie go nie zawsze jest dobrym rozwiązaniem. Warto pamiętań o istnieniu dysonansu poznawczego i poświęcić czasami chwilę, żeby zastanowić się, kiedy można by spróbować zmienić swoje postępowanie.
Funkcja dysonansu poznawczego
Wielu badaczy uważa, że uczucie, które powstaje, kiedy pojawiają się przekonania, które nie są spójne psychologicznie, ma motywować człowieka do pozbycia się tego samego uczucia, poprzez zmianę swojego zachowania tak, aby było bardziej w zgodzie z naszymi przekonaniami i służyło nam na zdrowie.
Dysonans poznawczy jest uczuciem na tyle niekomfortowym, że człowiek odruchowo zawsze będzie dążył do jego redukcji, przez zmianę chociaż jednego z wywołujących konflikt przekonań. Celem jest odzyskanie harmonii i psychicznego spokoju.
Psychologowie wyodrębnili trzy podstawowe sposoby redukcji dysonansu, mianowicie:
- poprzez zmianę zachowania, tak aby elementy poznawcze były spójne,
- wykorzystując dodanie dodatkowych elementów poznawczych, które wprowadzą harmonię, między elementami powodującymi dysonans,
- wprowadzając drobne zmiany w postaci zmiany elementów poznawczych, aby uzasadnić zachowanie.
Dysonans poznawczy to stała część naszego życia
Towarzyszy nam on niemal bez przerwy. Psychologowie przekonują nas o tym, że jest on jak najbardziej naturalnym zjawiskiem. Pojawiające się na co dzień sprzeczności, nie powinny być dla nas powodem do odczuwania lęku. Istotne jest zdrowe podejście do reakcji na dysonans – konieczne jest po prostu przystąpienie do redukcji konkretnych elementów poznawczych, które wywołują dysonans.
