Rodzina jest ważna
Rozwód czy też separacja są dużym szokiem dla każdego dziecka. Rodzina jest dla niego najsilniejszą stałą, dzięki niej ma poczucie bezpieczeństwa, jest beztroskie i może się prawidłowo rozwijać w atmosferze szacunku i miłości. Potrzebuje zarówno wzorca mężczyzny jak i kobiety w swoim życiu.
Zmienił się sposób komunikacji między członkami rodziny. Kiedyś rodzice załatwiali swoje sprawy miedzy sobą, zwykle między zamkniętymi drzwiami sypialni lub gabinetu, często dzieci nie wiedziały nawet o kłótniach, które się między nimi odbywały, a zadanie pytania „czy chcecie się rozwieść” było nie do pomyślenia. Dzisiaj jesteśmy bardziej liberalni – rozmawiamy z dziećmi o sprawach, które są dla nas ważne, często bez zastanowienia dzielimy się z nimi naszymi smutkami, nie będąc świadomymi, że nie są one jeszcze gotowe do dźwigania z nami tak poważnych problemów.
Rozwody zdarzają się coraz częściej. Nasze dzieci widzą ich rezultaty w telewizji, w szkołach, w domach koleżanek i groźba rozpadu rodziny może nad nimi wisieć bez przerwy, a one zastanawiają się „co zrobię, jeżeli moi rodzice się rozwiodą?”. Ten nienaturalny brak poczucia bezpieczeństwa występuje u nich niestety coraz częściej. Lęk ten występuje nawet u dzieci, które żyją w szczęśliwych rodzinach, bo przecież jeżeli można oglądać tragedię u swoich najbliższych znajomych, nabieramy przekonania, że i nas może ona czekać.
Co czeka dziecko?
Po rozwodzie nasze dziecko będzie musiało sobie poradzić z wieloma nieprzyjemnymi uczuciami takimi jak gniew, poczucie winy, strata… Na początku będzie musiało zaakceptować nową sytuację, co może potrwać bardzo dużo – większość dzieci ma nadzieję, że to jakaś pomyłka i że rodzice zaraz do siebie wrócą, bo przecież się kochają.
Odnalezienie się w nowej rzeczywistości będzie pierwszym i bardzo trudnym etapem. Dzieci muszą zrozumieć, dlaczego rodzice się rozwiedli, co to oznacza dla rodziny i jaki będzie miało wpływ na przyszłość tej rodziny. Dla młodszych rozwód kojarzy się z porzuceniem ich przez jednego rodzica. Może też czuć się, jakby miał już na zawsze jednego z nich utracić. Jak małe dziecko ma udźwignąć ten lęk bez pomocy mamy i taty? To w końcu oni pokazują dziecku świat i tłumaczą otaczające je rzeczywistość. Najważniejsze jest więc, aby mimo rozwodu rodzice zdobyli się na to by wytłumaczyć dziecku, że rozwód nie jest jego winą i że dołożą wszelkich starań, by je wspierać.
Dzieci się wycofują…
A powinny jak najszybciej po rozstaniu rodziców wrócić do własnego życia – uczyć się, bawić, mieć stały rozkład dnia i przyjaciół. Dla rodziców rozstanie również jest trudnym przeżyciem, nie tylko emocjonalnie, ale także dlatego, że rodzic, który teraz sam będzie zajmował się dziećmi, będzie potrzebował więcej czasu. Często rodzice zamiast ułatwić dzieciom przystosowanie się do nowej sytuacji, sprawiają, że przetrwanie jest jeszcze cięższe, bo zamiast przestrzeni, dzieci otrzymują nowe obowiązki będące konsekwencją rozwodu takie jak opieka nad młodszym rodzeństwem – konsekwencje, które powinny dotyczyć rodzica, nie dziecko. Często też rodzice nastawiają dzieci przeciwko swojemu eksmałżonkowi.
Dziecko takie jest przytłoczone nie tylko wymaganiami, ale też poczuciem winy, wyobcowania, brakiem bezpieczeństwa i stałości jakie rodzi sytuacja. Mogą z tego powodu wycofać się z aktywności poza domem, rozwijania swoich pasji. Może to też negatywnie wpłynąć wyniki dzieci w nauce. Rodzice powinni zadbać, żeby rozstanie nie wpłynęło na dziecko w taki sposób. Zwłaszcza w takiej sytuacji potrzebna mu będzie stabilizacja.
Jak poradzić sobie ze „stratą” jednego z rodziców?
Utrata pełnej rodziny, która gwarantuje ochronę zarówno symbolicznie, jak i w realnym wymiarze jest bolesna. Dziecku brakuje także obecności jednego z rodziców w codziennym życiu, przy codziennych sprawach.
Typowa jest ucieczka w świat fantazji, ukrywanie swoich prawdziwych uczuć. Dzieci często także idealizują rodzica, z którym nie mieszkają. Zdarza się również niezwykle często poczucie winy – przekonanie, że gdyby były lepsze, rodzice nadal byliby ze sobą. Często uważają, że fakt odejścia rodzica, oznacza utratę jego miłości. Jak przezwyciężyć uczucie odrzucenia, bezsilności? Z pewnością łatwiej będzie tym rodzicom i ich pociechom, którzy mają dobre stosunki ze sobą. Trzeba zadbać, by rozwód nie ograniczył możliwości spotykania się z drugim rodzicem i pozwolił mu pełnić rolę wychowawczą, jeżeli oczywiście rozwód nie był spowodowany patologią w rodzinie.
Wyparcie
U dzieci występuje silna potrzeba wyparcia rozwodu czasami nawet wiele lat po rozstaniu rodziców – aby poradzić sobie ze stratą trwają w nadziei, że rodzina może jakoś się pojednać i znów być razem. W takim stanie dziecko może nawet w najmniejszych gestach – dotknięciu dłoni, uśmiechu – dostrzec oznaki pogodzenia się i odbudowania uczucia.
Wreszcie zaakceptowanie rozwodu, które przychodzi z trudem, pozwala na dorastanie, rozwijanie się dzieci i młodzieży. Osoba, która przeżyła rozpad swojej rodziny musi być przygotowana na to, że sukcesy i porażki w miłości to naturalna kolej rzeczy. Zdobycie umiejętności podjęcia ryzyka w miłości pozwala na uwolnienie się od przeszłości i daje możliwość stworzenia własnej rodziny.
