Jesteś jedyny w swoim rodzaju – nikogo takiego jak ty nie było przed Twoimi narodzinami i nie będzie po Twojej śmierci. Może się zdawać, że „Twoja historia” to w zasadzie bardzo krótka opowieść, bo trwa tylko tyle, co ludzkie życie. Podczas terapii szybko jednak zrozumiesz ta historia to nie tylko to, co przeżyjesz, ale także to, co myślisz i przeżywasz, a ogrom tego wszystkiego mógłby zapełnić nieskończoną ilość ksiąg. Dla przedstawicieli filozofii egzystencjalnej konieczne jest uświadomienie sobie faktu przemijania istnienia. Na czym polega ta terapia?
Od filozofii do psychoterapii
Psychoterapia egzystencjalna praktykowana jest w oparciu o założenia zgodne z filozofią egzystencjalną głoszoną przez myślicieli takich jak Jean-Paul Sartre czy Carl Jaspers. Wierzyli oni, że człowiek ponosi pełną odpowiedzialność za wszystkie swoje wybory. Każda terapia może zawierać elementy terapii egzystencjalnej. Zakłada ona, że człowiek powinien nauczyć się akceptować wydarzenia, które go spotykają. Musi też wypracować sobie umiejętność radzenia sobie z tą rzeczywistością.
Czym różni się terapia egzystencjalna od innych terapii?
Wykształcenie się tego nurtu w psychoterapii było w dużej mierze wynikiem rozczarowania wielu terapeutów aktualną formą prowadzenia terapii. Nie wszyscy byli przekonani do tego, że terapia powinna koncentrować się na problemie pacjenta, który się jej poddaje. Niektórzy zastanawiali się, czy umieszczanie w centrum zainteresowań terapeuty i zainteresowanego dolegliwości nie przynosi więcej szkody, niż poprawy.
Współcześnie psychologowie i terapeuci starają się nie traktować wielu problemów pacjenta w kategorii chorób związanych z emocjonalnością. Konflikt wewnętrzny jest postrzegany jako próba radzenia sobie z trudnościami, jakie wiążą się z jednym z najistotniejszych zadań w naszym życiu. Jest nim poszukiwanie sensu i celu życia.
Jednym z celów terapii nie jest walczenie z przeciwnościami losu, lecz nauczenie się, jak z nimi żyć. Od innych terapii ta różni się metodą pracy z pacjentem. Zamiast poświęcać większość czasu analizowaniu przeszłości, która doprowadzić mogła do aktualnego stanu, terapeuta i jego pacjent zajmują się na zastanawianiu się, jakie są aktualne możliwości osoby biorącej udział w terapii.
Krzywdząca diagnoza?
Wiemy już, że terapeuci prowadzący spotkanie z pacjentem w myśl założeń filozofii egzystencjalnej odchodzą od określania problemu emocjonalnego pacjenta jako choroby. Nie spotkamy się więc tutaj z autorytatywną, jednoznaczną diagnozą – jest ona uważana przez przedstawicieli tego nurtu za etykietującą. Ustawia pacjenta w pozycji chorego – izoluje go spomiędzy reszty społeczeństwa i może wpłynąć negatywnie na przebieg terapii.
Nie oznacza to wcale, że wykształcony i doświadczony psychiatra, psycholog lub terapeuta odrzuca w ogóle koncepcję choroby psychicznej, lub zaburzenia psychicznego. Terapia egzystencjalna nie jest zalecana tym osobom, których problemy lub przeżyte traumy istotnie zakłócają możliwość wydawania osądów i prowadzenia dialogu wewnętrznego.
Nie zawsze terapia egzystencjalna jest odpowiednia…
Tak samo, jak w przypadku poważnych zaburzeń psychicznych, nie będzie też najskuteczniejszą formą terapii dla osoby, która przeżywa bardzo poważny kryzys – Ci pacjenci najczęściej potrzebują konkretnych rozwiązań i ukierunkowania. Właśnie dlatego jest często dopełnieniem innych terapii. Rzadko spotyka się terapeutów, którzy pracują jedynie w nurcie egzystencjalnym. Istnieje jednak wielu, którzy potrafią wykorzystać zagadnienia z tej dziedziny w trakcie swojej pracy, nawet gdy prowadzą terapię w zgodzie z innym podejściem terapeutycznym.
Podkreśla się także, że terapia ta nie jest zalecana dla osób o niższym potencjale intelektualnym. Mogą one mieć problem ze zwerbalizowaniem swoich uczuć i przemyśleń, które jest kluczowe dla przebiegu psychoterapii.
Życie nie jest problemem do rozwiązania…
Podkreślał Kierkegaard, który uważany jest za ojca nurtu egzystencjalnego. Zmiana sposobu odbierania życia jest jednym z najważniejszych przełomów mających miejsce w toku terapii egzystencjalnej. Akceptacja przemijania umożliwia czerpanie z życia i odnalezienie spokoju. Pomaga także na rozprawienie się z wątpliwościami i lękami związanymi z przemijalnością czasu. Trzeba pamiętać, że odciągają one naszą uwagę od poszukiwania celu i wypełniania go.
Skorzystać z terapii egzystencjalnej mogą osoby, które czują się samotne w świecie. Jest to też odpowiednia terapia dla tych, którzy mają wrażenie, że ich problemy są inne, od problemów reszty społeczeństwa. Wyalienowanie sprawia, że ludzie zaczynają czuć się zagubieni, nie potrafią znaleźć sensu życia ani odczuwać satysfakcji z tego, co robią.
Psychoterapia tego typu może być też dobrym rozwiązaniem dla tych, którzy stracili kogoś bliskiego. Często sprawdza się też w przypadku tych, którzy nie mogą poradzić sobie z perspektywą przemijania i ostateczności niektórych spraw. Mogą wówczas skupić się na wyznaczeniu nowego celu.
„Człowiek jest nikim innym jak tylko sobą”
J.P. Sartre
Wiara w powyższą opinię może być wyzwalająca…
